Suplementy diety wspierające zdrowie kobiet w ciąży i karmiące.
Planowanie ciąży, sama ciąża jak i czas karmienia to okres, gdy organizm kobiety wymaga szczególnej uwagi i wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na szereg składników odżywczych. Należy pamiętać, że podstawowym źródłem witamin i minerałów, oczywiście nie tylko kobiet w ciąży czy karmiących, ale ogółu społeczeństwa, powinna być dieta. Wszelka dodatkowa suplementacja powinna opierać się na wynikach badań np. krwi zleconych przez lekarza. Suplementacja „na zapas” czy profilaktyczna jest odradzana, ponieważ może być co najmniej nieefektywna, a czasami niebezpieczna dla zdrowia. Zdecydowanie warto również wybierać suplementy diety dedykowane kobietom w ciąży. Wiele „zwykłych” suplementów w opisie preparatu posiada zapis o niestosowaniu przez kobiety w ciąży i karmiące. Związane jest to ze składem jak i rekomendowaną dzienną porcją, która w przypadku kobiet w ciąży i karmiących zazwyczaj może być większa niż np. u seniorów, czy ogólnie osób dorosłych.
Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGIP) wskazuje 5 podstawowych składników odżywczych, które należy suplementować.
Jednak tak jak już napisałam na wstępie, podkreśla się, że nie zawsze dodatkowa suplementacja musi być konieczna. To czy należy przyjmować jakiekolwiek preparaty jest zależne od diety i stanu zdrowia kobiety.
O jakich witaminach i minerałach oraz składnikach odżywczych mowa- przeczytaj poniżej.
Suplementy diety wspierające zdrowie kobiet w ciąży i karmiące.
-
Żelazo
Zapotrzebowanie na żelazo w trakcie ciąży znacznie wzrasta, między innymi dlatego, że płód gromadzi zapasy tego pierwiastka na pierwsze 6 miesięcy swojego życia.
Niedobory żelaza to dość powszechna sytuacja wśród kobiet ogólnie, nie tylko tych w ciąży czy u matek karmiących piersią. Potwierdzają to przede wszystkim dane statystyczne- niedobory żelaza dotykają od 20 do 40% kobiet w Europie (dane WHO z 2020r.). W Polsce w 2019 roku prawie 18% dzieci w wieku do 5 lat cierpiało na anemię*.
Te dane potwierdzają, że suplementacja, żelaza może być konieczna u wielu kobiet, ale tylko wtedy, gdy stwierdzi się niedobory żelaza do 16 tygodnia ciąży. Lekarz prowadzący ustala odpowiednią dla pacjentki dawkę. Po 16 tygodniu ciąży suplementowanie żelaza również może być wskazane w małych dawkach do 30 mg dziennie, gdy poziom ferrytyny jest zbyt niski.
Kobiety rutynowo suplementujące żelazo pomimo odpowiedniego poziomu żelaza w organizmie, znacznie częściej chorują na cukrzycę ciążową.
-
Kwas dokozaheksaenowy (DHA)
Kwasy Omega 3, a zwłaszcza DHA to obok witaminy D3, suplementy które praktycznie każdy powinien przyjmować, zwłaszcza gdy, na naszych talerzach ryby goszczą bardzo rzadko. Osoba dorosła powinna przyjmować dziennie 250 mg kwasów DHA i EPA łącznie.
W przypadku kobiet w ciąży zalecenia mówią o:
-
min.100- 200 mg DHA dziennie ponad wyżej wskazaną normę
-
1000 mg DHA dziennie- u kobiet, u których występuje ryzyko przedwczesnego porodu.
Prawidłowa podaż DHA w ciąży jest korzystna przede wszystkim dla rozwoju układu nerwowego i budowy siatkówki oka płodu, co przekłada się na odpowiedni rozwój psychomotoryczny dziecka. Dodatkowo suplementacja DHA zmniejsza ryzyko wystąpienia depresji u matki. Komisja Europejska zezwoliła producentom żywności (czyli też suplementów diety) na stosowanie oświadczenia „spożywanie DHA przez matkę wspomaga prawidłowy rozwój mózgu i wzroku u płodu”, w przypadku produktów, które są istotnym źródłem tego składnika**.
-
Witamina D
W Polsce rekomenduje się przyjmowanie witaminy D w dawce do 2000 j. w przypadku prawidłowej masy ciała i przy prawidłowym poziomie witaminy D w organizmie. Osoby z nadwagą powinny przyjmować wyższe dawki witaminy D- 4 000 IU, ale trzeba pamiętać, że tak naprawdę określenie optymalnej dawki opiera się na badaniach stężenia witaminy D we krwi, ponieważ zapotrzebowanie, zwłaszcza w naszym klimacie, może okazać się znacznie wyższe.
U kobiet ciężarnych najbardziej korzystne jest suplementowanie witaminy D w 4 tygodniu ciąży, gdy ma miejsce kształtowanie się łożyska, ale oczywiście suplementacja witaminy D to też m.in. wsparcie układu odpornościowego.
-
Jod
W przypadku jodu zaleca się rutynową suplementację u kobiet w ciąży. Jod jest bardzo istotny dla prawidłowego rozwoju płodu i ma szeroki wpływ na układ nerwowy. Niedobór jodu zwiększa ryzyko niedoczynności tarczycy u matki i u dziecka, stwarza ryzyko przedwczesnego porodu i zwiększa ryzyko poronienia.
Kobiety w ciąży, które cieszą się zdrową tarczycą powinny suplementować od 150 do 200 uq jodu dziennie.
Natomiast przy chorobach tarczycy (np. hashimoto czy niedoczynności) dawki jodu zależne są od wyników badań i oczywiście określone przez lekarza prowadzącego ciążę.
-
Kwas foliowy
Kwas foliowy to witamina z grupy B i jest jedną z najczęściej wymienianych witamin w kontekście zdrowia kobiet ciężarnych czy starających się o dziecko. Kwas foliowy jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju płodu, a jego niedobory mogą być przyczyną wad wrodzonych zwłaszcza wad cewy nerwowej (np. rozszczep kręgosłupa).
Wszystkie kobiety w wieku prokreacyjnym powinny przyjmować 0,4 mg kwasu foliowego dziennie, natomiast w pierwszym trymestrze ciąży oraz w trakcie laktacji odpowiednia dawka to 0,4 do 0,8 mg kwasu. Większe dawki przyjmują kobiety, u których w poprzednich ciążach stwierdzono u płodu wadę cewy nerwowej.
Dlaczego zapobieganie niedoborom kwasu foliowego jest ważne jeszcze przed zajściem w ciążę? Zamykanie cewy nerwowej ma miejsce 28 dni po zapłodnieniu, kiedy kobieta może jeszcze nie wiedzieć, że jest w ciąży. Dodatkowo, wyrównanie niedoborów kwasu foliowego może trwać kilka tygodni do kilku miesięcy i zależy do tego, jak wysokie były niedobory tej witaminy.
Bibliografia
Wpis powstał na podstawie rekomendacji udostępnionych na stronie Polskiego Towarzystawa Ginekologów i Położników.
*”Magdalne łyszczek „Suplementy od A do Z” str. 119